Muzıka-yi Hümâyun Kuruluşu ve Gelişimi

Bu yazımızda koleksiyonerlerin önemsediği bir kurum olan Muzıka-yi Hümayun’u  yakından inceleyeceğiz.

Muzıka-yi Hümayun 1826 yılında 2. Mahmud tarafından Enderun’da ki gençleri kullanılarak kurulmuştur. İlk senelerinde Vaybelim Ahmet Ağa’nın çalıştırdığı bandonun daha sonralarda İtalyan Manguel tarafından çalıştırılmıştır. Yeterli ölçüde görülmeyen bu kişilerin yerine ünlü opera sanatçısı Gaetano Donizetti’nin ağabeyi olan Giuseppe Donizetti İstanbula getirilerek Muzıka-yi Hümayun ustakârı olarak Sultan’ın onayı ile görevine başladı.

İtalyan ve Fransız Ordulularında görev yapmış olan Donizetti İstanbul’da da geçmiş görevlerinde olduğu gibi geniş yetkilerle donatılmıştır. Donizetti batı müzik notalarını öğreterek ilk icraatlarını Enderun’dan seçilme olan gençler üzerinde gerçekleştirmiştir. Yurtdışından yeni çalgılar ve bu çalgıları gençlere öğretebilecek kabiliyette olan kişileri İstanbul’a  getirmiştir.

Yıl 1831’i göstemekte iken Muzıka-yi Hümayun ve ordu badolarına mızıkacı yetiştirmek üzere Muzıka-yi Hümayun Mektebi kurulmasına karar verilmiştir ancak bu mektebi kurmak uzun uğraşlar sonucu 3 yıl sürmüştür. 1855’te  Donizetti Paşa rütbesinde çalışmalarına devam eder.

2. Meşrutiyet ilanı ile yabancı uyruklu kişilerinde devlet vazifelerine son verilinde kurumun başına Saffet Bey getirilir, bununla birlikte uzun yıllar kurumu yöneten Saffet Bey Batı tarzında düzenleme ile ilk senfoni orkestrasını kurmuştur.

Bando ve Orkestra olmak üzere iki farklı kolda çalışmalarına devam eden kurum daha sonra Bando, Orkestra ve Koro olarak Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar hizmet vermiştir. 2. Abdülhamid döneminde Muzıka-yi Hümayun’a tiyatro, orta oyunu , Cambazcılık, Karagöz Hacivat oyunları, hokkabazlık, kuklacılık ve opera bölümleri eklenmiştir.